School archief - De Absentielijsten
Op 22 november 2017 nam Joop Hakze, interim directeur van OBS De Drift contact met mij op. Hij had nog enkele dozen staan met historisch materiaal van de school. Men was aan het opruimen en wellicht dat ik nog iets kon gebruiken voor het archief. Het heeft even geduurd voordat er voldoende tijd was hier verder aandacht aan te besteden, maar uiteindelijk toch maar eens in de dozen gedoken. Niet alles is geschikt voor publicatie, maar een deel is toch leuk om te laten zien.
Bij de grote brand in 1917 is de OLS te Grollo in vlammen opgegaan. Van voor die tijd zit er dus niets bij. De eerste zaken die we tegenkomen is van 1919, op het moment van dit schrijven (24 april 2018) dus bijna een eeuw oud.
De nieuwe school 1918
School No3 1937
Tijdens de optocht van het school- en volksfeest 1978 reed voor de Hoofdstraat de wagen mee met het dagboek van de school met hierin de namen van de Hoofden der School. Zie bijgaande foto.
Absentielijsten
Waar nu alles in het digitale archief wordt bewaard, had men vroeger natuurlijk speciale mappen waarin alles keurig werd bijgehouden. In deze paragraaf geven we een inkijkje in de absentielijsten. Hiervan ziet u alleen de ingevulde en interessante pagina's.
U ziet op de bladen slechts een deel van de werkelijke absentie-overzichten. Het voegt niets toe te weten wie in het verleden veel afwezig is geweest om welke reden dan ook. Voor eventueel verder onderzoek liggen de mappen in het archief.
Aantallen leerlingen
Het aantal leerlingen, vermeldt bij de jaartallen, is het aantal dat voorkomt in de desbetreffende map. Daar waar het aantal behoorlijk lager is dan het gemiddelde voor die jaren, gaat het waarschijnlijk om een overzicht van enkele klassen. Daar waar dat op de map is aangegeven, is dit vermeld.
Van invloed op de aantallen is natuurlijk ook de ontwikkelingen rond een school in Schoonloo. In 1843 werd er een winterbijschool gesticht in de buurtschap, die in 1888 echter alweer haar deuren sloot. Na de Tweede Wereldoorlog werd een tweede poging ondernomen om een school te stichten. Er werd eerst les gegeven in het lokale café Klaassens, maar in 1952 verkreeg Schoonloo toestemming om een schooltje te stichten. (Bron: Wikipedia)
Juiste jaartallen
Hier en daar is het speurwerk de juiste jaartallen te achterhalen. Van enkele mappen is dat nog niet gelukt. Deze heb ik gemerkt met een vraagteken. Hier en daar staat de 2de Pinksterdag genoemd of een andere dag. Hieruit, gecombineerd met enkele andere gegevens, zoals geboortedatum, is dan het jaartal te achterhalen. Toch wel handig dat we de 2de Pinksterdag e.d. hebben, maar dat is niet altijd zo geweest. Het volgende stukje (uit: Metronieuws) zegt hier meer over.
PINKSTEREN
Laten we beginnen met een spoedlesje Bijbelkennis: Pinksteren valt op de 50e dag na Pasen. Het is eigenlijk een soort 'afsluiting' van de paastijd. Met Pasen herdenken we dat Jezus opstond uit de dood. Veertig dagen later, op Hemelvaartsdag, rijst hij op naar de hemel en laat zijn apostelen achter. Maar dan, tien dagen later, daalt de Heilige Geest neer over de apostelen. Dat laatste herdenken we met Pinksteren.PINKSTERMAANDAG
De katholieke kerk heeft zich in de middeleeuwen flink ingespannen om extra feestdagen te koppelen aan de belangrijkste christelijke feestdagen, legt het Meertens Instituut uit. Zo ook voor de dag na Pinksteren: Pinkstermaandag. De kerkelijke viering van de belangrijkste feesten (Kerstmis, Pasen en Pinksteren) duurde in sommige streken zelfs acht dagen. Of drie dagen: de Pinkster Drie. Zo werd de belangrijkheid van het feest nog eens extra onderstreept. En het stelde mensen in staat nog vaker naar de kerk te gaan.GEEN REGELS
Regels voor extra officiële vrije dagen ontbraken toen nog en het verschilde van streek tot streek hoeveel dagen het personeel precies vrij had. Later werden in Nederland, na de Reformatie, alle extra feestdagen afgeschaft. In 1618 bepaalde de Nationale Synode dat Kerstmis, Pasen, Hemelvaart en Pinksteren naast de zondagen de officiële godsdienstige feestdagen werden. Een extra vrije feestdag op tweede kerst-, paas- en pinksterdag werd wenselijk genoemd, maar niet verplicht gesteld. Elke streek kon zijn eigen koers varen.1815
In 1815 volgde de heugelijk dag dat er een wet was die van tweede pinksterdag officieel een feestdag maakte (net als tweede paasdag en tweede kerstdag). In veel andere Europese landen is tweede pinksterdag ook een feestdag. Maar in bijvoorbeeld Amerika niet.DERDE PINKSTERDAG
In de Zaanstreek en Zeeland wordt nog steeds een derde pinksterdag gevierd.De eerdergenoemde Pinkster Drie wordt hier in ere gehouden.
Wanneer de dagen van de week zijn ingevuld, kun je met behulp van de kalender redelijk inschatten welk jaar tal het moet zijn. Bijvoorbeeld zaterdag 16 mei, dat kan in 1935 zijn en anders wordt het 1929 of 1940.
Over de klassengrootte.
In 1912 schreef de Onderwijswet de volgende klassengrootte voor in relatie tot het aanstellen van onderwijzers:
| voor 1 - 40 leerlingen: | één hoofd der school |
| voor 41 - 90 leerlingen: | en één onderwijzer |
| voor 91 - 144 leerlingen: | twee onderwijzers |
| voor 145 - 190 leerlingen: | drie onderwijzers |
(Bron: http://www.onderwijsgeschiedenis.nl)
Afwezig
Een onderwijzer klaagde: "In Maart en April poten mijn leerlingen aardappelen, in Mei leggen ze de boontjes, in Juni maken ze strooptochten tegen het onkruid, in Juli en half Augustus vind ik ze in de toppen van de bomen lijsterbessen plukken, waarmee in den winter op groote schaal lijsters gevangen worden. In September rooien ze de aardappelen, in October zoeken ze eikels, in December of Januari, helaas soms in beide maanden, rijden ze op schaatsen, in Februari, die maar 28 dagen heeft, ben ik volgens een leerplan, dat door vele autoriteiten goedgekeurd moest worden, bezig hen zo geleidelijk mogelijk te ontwikkelen."
Meesters en juffen
Vanaf 1950 is ook bijgehouden welke leerkracht afwezig was. De reden werd ook vermeld. Hieronder een overzicht van de namen die voorbij komen. De lijst is dus geen overzichtlijst van de aanwezige leerkrachten. De mappen zijn doorgenomen van af 1977 richting 1919 dus het jaartal is van de map waarin de naam voor het eerst wordt genoemd.
1977 Mevr. Bron-van Delden
1977 Mevr. Jongebloed vervanger
1976 H.K. Offringa-van Delden vervanger
1974 H. Schrotenboer
1973 H. Mellema
1972 Mevr. Reinders vervanger
1972 Mevr. Vernimmen vervanger
1969 Mevr. Dijks-Voulon
1969 Mej. Lesschen
1969 Mej. Benthum vervanger
1969 Mevr. Gaaikema
1969 Mevr. De Rhoter vervanger
1969 Dhr. Dullink
1968 H. Schaapman
1968 Juf Voulon huwelijk
1964 Mevr. De Waard tijdelijk
1962 Mevr. Boersma
1962 Ds. Van der Hof
1962 Mevr. De Rhoter
1961 H. Venekamp tijdelijk
1960 Mevr. Van der Hoff
1960 Ds. Van der Hof
1960 S. van der Wal
1959 F. Meiringh
1959 Y. Boersma- Terpstra
1959 H. Mellema
1954 G. Essing
1953 F. de Vries tijdelijk
1953 T. van Zoelen
1953 A. Polman-Timmer
1953 Cornelis van der Wal tijdelijk
1953 Fietje Uildriks tijdelijk
1951 Y.J. Broek-Sikkes
1951 A. Sikkens-Opp
Enkele andere bijzonderheden:
- In de week voor 4 april de banken gerepareerd
- uitreiking vitamine C in januari 1953 en in november inenting diphterie
- landbouwverlof 14 t/m 27 september 1946
- Als reden afwezigheid leerkracht: geen geldige tbc verklaring
- Als los blad komen we in 1943 een lijst tegen met heel veel - voor Grolloo - vreemde namen. Vermoedelijk leerlingen die hier tijdens de oorlog zijn opgevangen. In ieder geval komen we de naam van A. (Arie) Notmeier tegen. Het deel uit het levensverhaal van Arie Notmeijer over deze periode vind je hier. Helaas is het eerste deel van de lijst niet bewaard gebleven.
S. van der Wal 40 jaar jubileum
Op 1 december 1960 was S. van der Wal 40 jaar onderwijzer aan de OLS te Grolloo. Rond dit feest werd een jubileum georganiseerden een REVUE gemaakt, waaraan behalve de gehele schoolgemeenschap ook een aantal andere dorpsbewoners deelnamen. Dit waren o.a. Albert Zijgers en Tieme Reinders en verder nog meer oud-leerlingen van de school. Hier is er meer over te lezen.
De absentielijst van 1919-1920 januari tot januari
Klik op het plaatje en blader dan door de lijsten.
144 leerlingen Hoofd der school J. Torensma
De absentielijsten van 1920 tot 1929
Helaas zijn ze er niet meer van alle schooljaren. In de tijd dat karton schaars was, zijn de stevige kaften hergebruikt. Hier en daar zien we een kaft terug voor de boekhouding, maar er is ook nog een kaft met een hoek er uit gesneden.
Klik op het plaatje en blader dan door de map.
152 leerlingen 1920-1921 Hoofd der school J. Torensma
157 leerlingen 1921-1922 Hoofd der school J. Torensma
149 leerlingen 1 januari 1923-1 januari 1924 Hoofd der school J. Torensma
In de periode vanaf 1923 tot en met 1927 was het Hoofd der school de heer S. Schoppen. Van deze periode zijn geen gegevens bekend.
151 leerlingen 1928-1929 Hoofd der school G. Essing
De absentielijsten van 1930 tot 1939
De jaren dertig van de vorige eeuw zorgen voor wat speurwerk. Op enkele mappen stand geen jaartal. Dit is dus nog even zoeken. Ik hoop nog meer duidelijkheid te kunnen geven dan op dit moment. De mappen van deze periode zijn slecht bewaard gebleven. Veel losse bladen. Daarnaast trof ik mappen aan met slechts namen en geen aantekeningen betreffende de absentie. Op de kaft de woorden ingekomen. De ene keer van inspectie en de andere van het gemeentehuis. Misschien controlemappen, maar wie het weet mag het zeggen..
Klik op het plaatje en blader dan door de map.
47 leerlingen 1932-1933 vermoedelijk klas 1+2 - Hoofd der school G. Essing
138 leerlingen na 1932?? (Ingekomen insp.)
50 leerlingen 1934-1935 - Hoofd der school G. Essing
29 leerlingen 1935 ?? (Ingekomen gem.huis)
34 leerlingen 1936-1937 vermoedelijk klas 1+2(+3) - Hoofd der school G. Essing
De absentielijsten van 1940 tot 1949
De oorlogsjaren. Herkenbaar is het feit dat de school gesloten was van 10 tot en met 15 mei, de inval van de Duitse troepen in Nederland.
Van deze jaren zijn veel mappen bewaard gebleven. Mappen per aantal klassen en totaaloverzichten.
Klik op het plaatje en blader dan door de map.
60 leerlingen 1940-1941 Van 10 t/m 15 mei geen school i.v.m. inval Duitste troepen - Hoofd der school G. Essing
42 leerlingen 1940-1941 vermoedelijk de oudste klassen gezien geboortedatum 3 t/m 8 - Hoofd der school G. Essing
43 leerlingen 1940-1941 klassen 1+2 en 7+8 - Hoofd der school G. Essing
39 leerlingen 1940-1941 klassen 3+4 - Hoofd der school G. Essing
117 leerlingen 1940-1941 - Hoofd der school G. Essing
43 leerlingen 1942-1943 klassen 1+2 - Hoofd der school G. Essing
118 leerlingen 1942-1943 - Hoofd der school G. Essing
53 leerlingen 1943-1944 klassen 3+4+5 - Hoofd der school G. Essing
30 leerlingen 1944-1945 klassen 4+5 - Hoofd der school G. Essing
30 leerlingen 1944-1945 klassen 4+5 - Hoofd der school G. Essing
149 leerlingen 1945-1946 - Hoofd der school G. Essing
60 leerlingen 1946-1947 klassen 2+3 - Hoofd der school G. Essing
42 leerlingen 1946-1947 klassen 6+7+8 - Hoofd der school G. Essing
43 leerlingen 1946-1947 klassen 4+5 - Hoofd der school G. Essing
153 leerlingen 1946-1947 klassen 1 t/m 8 - Hoofd der school G. Essing
In deze map een los blad met de opmerking "Vervolg totaalijst inschr. na 1-5-1946"
Achter in de map is een aantekening te vinden betreffende vrij t.b.v. de landbouw "Landbouwverlof 14 t/m 27 sept 1946"
39 leerlingen 1947-1948 klassen 1+2 - Hoofd der school G. Essing
30 leerlingen 1947-1948 klassen 6+7+8 - Hoofd der school G. Essing
31 leerlingen 1948-1949 klassen 6+7 - Hoofd der school G. Essing
169 leerlingen 1948-1949 klassen 1 t/m 7 - Hoofd der school G. Essing
179 leerlingen 1949-1950 klassen 1 t/m 7 - Hoofd der school G. Essing
In deze map zijn ook de bladen achter in de map ingevuld. Dit gebeurde vrijwel niet, maar als voorbeeld is deze map zo volledig mogelijk weergegeven.
44 leerlingen 1949-1950 vermoedelijk klassen 1+2 - Hoofd der school G. Essing
45 leerlingen 1949-1950 klassen 2B+3 - Hoofd der school G. Essing
De absentielijsten van 1950 tot 1959
Van de jaren vijftig van de twintigste eeuw zijn veel mappen in te zien, echter niet van alle jaren.
Klik op het plaatje en blader dan door de map.
180 leerlingen 1950-1951 klassen 1 t/m8 - Hoofd der school G. Essing
In deze map zijn ook de bladen achter in de map ingevuld. Dit gebeurde vrijwel niet, maar als voorbeeld is deze map zo volledig mogelijk weergegeven.
50 leerlingen 1950-1951 - klassen 1A+1B - Hoofd der school G. Essing
50 leerlingen 1950-1951 - klassen 1+2A - Hoofd der school G. Essing
50 leerlingen 1950-1951 - klassen 2B+3 - Hoofd der school G. Essing
53 leerlingen 1950-1951 - klassen 6+7+8 - Hoofd der school G. Essing
164 leerlingen 1951-??? - klassen 1 t/m 8 - Hoofd der school G. Essing
Jaartal is niet duidelijk. Het is in ieder geval 1951, maar kan ook enkele jaren later zijn.
180 leerlingen 1951-1952 - klassen 1 t/m 8 - Hoofd der school G. Essing
In deze map zijn ook de bladen achter in de map ingevuld.
58 leerlingen 1951-1952 - klassen 1+2A - Hoofd der school G. Essing
60 leerlingen 1951-1952 - klassen 2+3 - Hoofd der school G. Essing
57 leerlingen 1951-1952 - klassen 5+6+7 - Hoofd der school G. Essing
148 leerlingen 1952-1953 - klassen 1 t/m 7 - Hoofd der school G. Essing
47 leerlingen 1952-1953 - klassen 5+6+7 - Hoofd der school G. Essing
In deze map is een extra blad ingevuld met 24 namen. Geschreven in rode inkt.
59 leerlingen 1953-1954 - klassen 2B+3 - Hoofd der school G. Essing
In deze map zat een briefje met hierop namen en een verschillend geldbedrag variërend ƒ 0,05; ƒ 0,10 en ƒ 0,25. (De waarde van ƒ 0,05 zou in 2018 € 0,18 zijn en van ƒ ,025 dus € 0,90.)
32 leerlingen 1953-1954 - klassen 4+5A - Hoofd der school G. Essing
26 leerlingen 1953-1954 - klassen 5B+6 - Hoofd der school G. Essing
43 leerlingen 1954-1955 - klassen 1+2 - Hoofd der school G. Essing
44 leerlingen 1955-1956 - Hoofd der school G. Essing
Zoals al eerder aangegeven werden de hard kartonnen mappen deels hergebruikt voor andere doeleinden. Van dit schooljaar was enkel het tweede blad van het overzicht aanwezig.
86 leerlingen 1959-1960 - klassen 1 t/m 7 - Hoofd der school S. van der Wal
De absentielijsten van 1960 tot 1969
De eerste jaren van deze periode kennen meer mappen. Er zijn zelfs twee mappen van 1959-1960 gebruikt voor het jaar 1960-1961, Verder zien we een lager wordend aantal leerlingen. De laatste jaren worden alle klassen in een map bijgehouden. In deze mappen worden ook de andere aanwezige lijsten (adresgegevens; vertrek en aanmelding; afwezigheid leerkrachten; klassengrootte e.d.) goed bijgehouden. Deze zijn echter niet meegenomen in deze presentatie, maar voor eventueel verder onderzoek zijn deze dus beschikbaar.
Klik op het plaatje en blader dan door de map.
In een map:
27 leerlingen 1959-1960 - vermoedelijk klassen 2+3+4 - Hoofd der school S. van der Wal
24 leerlingen 1960-1961 - klassen 1+2 - Hoofd der school S. van der Wal
In een map:
23 leerlingen 1959-1960 - vermoedelijk klassen 4+5+6 - Hoofd der school S. van der Wal
28 leerlingen 1960-1961 - klassen 5+6 - Hoofd der school S. van der Wal
Volgende mappen:
74 leerlingen 1960-1961 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school S. van der Wal
24 leerlingen 1960-1961 - vermoedelijk klassen 1+2 - Hoofd der school S. van der Wal
78 leerlingen 1961-1962 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school S. van der Wal
27 leerlingen 1961-1962 - klassen 3+4 - Hoofd der school S. van der Wal
86 leerlingen 1962-1963 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
72 leerlingen 1963-1964 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
66 leerlingen 1964-1965 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
70 leerlingen 1965-1966 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
61 leerlingen 1966-1967 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
61 leerlingen 1967-1968 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
63 leerlingen 1968-1969 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
73 leerlingen 1969-1970 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
De absentielijsten van 1970 tot 1977
Vanaf nu geeft elke map de klassen 1 t/m 6 weer.
Klik op het plaatje en blader dan door de map.
80 leerlingen 1970-1971 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
70 leerlingen 1971-1972 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
70 leerlingen 1972-1973 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
73 leerlingen 1973-1974 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
71 leerlingen 1974-1975 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
75 leerlingen 1975-1976 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
67 leerlingen 1976-1977 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema
70 leerlingen 1977-1978 - klassen 1 t/m 6 - Hoofd der school H. Mellema