Zuivelgeschiedenis Grolloo
Een gemengd bedrijf is eeuwen lang gebruikelijk geweest. Met de akkerbouw op de essen en de veeteelt op de madelanden, de lage gebieden rond de beekjes in de omgeving. Op de bedrijven werden van de melk de diverse producten gemaakt. Handiger was het om dit gezamenlijk te doen.
Onder het kopje Zuivelgeschiedenis in Grolloo vinden we de opkomst van de melkfabrieken, maar ook de uiteindelijke afbraak. Alles wat enigzins met de zuivel heeft te maken, met betrekking op het dorp Grolloo en omgeving, proberen we hier te verzamelen. Nieuw informatie is altijd welkom!
In de staatscourant van 20 november 1894 zijn de oprichtingsstatuten gepubliceerd. Deze zijn te vinden via Delpher en in te zien door op deze link te klikken. Voor publicatie op deze website is een kopie niet geschikt, omdat dan de leesbaarheid te wensen overlaat.
Onderstaand is de tekst uitgewerkt. Hierbij zijn storende typefouten hersteld, maar verder is de tekst origineel. Voor de leesbaarheid is opmaak gewijzig en zaken als "spatie-komma" zijn gewijzigd in "komma". Andere zaken, welke op zijn minst vreemd zijn, is het feit dat er geen "Artikel zes en twintig" is, maar wel twee keer een "Artikel zeven en twintig". Verder is alles voluit geschreven, behalve "Artikel 33". Ik heb dit uiteraard ongewijzigd gelaten. En we mogen aannemen dat deze fouten niet voorkomen in de originele statuten. Voor een Staatscourant is dit toch op zijn minst slordig te noemen, maar ook dit hoort bij de historie. September 2021, Bertus Reinders
Staatscourant 20 november 1894
COÖPERATIEVE VEREENIGINGEN. No. 289.
Vooruitgang zij ons doel, te Grollo.
Voor mr. Hendrik van Lier, notaris in het arrondissement Assen, provincie Drenthe, standplaats hebbende te Assen, en in tegenwoordigheid der twee na te noemene getuigen, compareerden de heeren Jan Hagting, landbouwer, Tiemen Boerema, godsdienstonderwijzer, Egbertus Pieter Hoben, landbouwer, Albert Huiring, landbouwer, Hendrik Zijgers, landbouwer, Arend Hofsteenge, landbouwer, en Berend Hilberts, landbouwer, allen wonende te Grollo, gemeente Rolde, en Hendrik Ortlepp, van beroep notarisklerk, wonende te Assen, als speciale gemachtigde van de heeren
Jan Sijbring, landbouwer,
Jan Beijering, landbouwer,
Lucas Seunenga, landbouwer en dekker,
Rudolf Venekamp, landbouwer,
Klaas Huiringh, landbouwer,
Jan Kroeze, smid,
Roelof Weggemans, timmerman,
Was Stevens, landbouwer,
Berend Jansen, landbouwer,
Harm Ratering, logementhouder,
Roelof Sijbring, landbouwer,
Jan van Belkum, hoofd der school,
Berend de Weeme, landbouwer,
Jan Wolting, landbouwer,
Hendrik Dilling en Lammert Dilling, beiden landbouwers,
Lucas Hagting, landbouwer,
Jan Hofsteenge, landbouwer,
Jan Sanders, landbouwer,
Albert Smit, landbouwer,
Albert Stikel, landbouwer,
Roelof Luinge, bakker,
Jan Koerts Schonewille, landbouwer,
Hendrik Sijbring, landbouwer,
Jan Wesseling, landbouwer,
Egbert Kremer, landbouwer,
Harm Koops, landbouwer, en
Jan Boerma, landbouwer, en de dames
Hillechie'n Barkhof, weduwe wijlen den heer Bsistiaan Haange, landbouwersche, en
Roelfien Sijbring, weduwe wijlen den heer Jan Hingstman, landbouwersche,allen wonende te Grollo, gemeente Rolde, krachtens onderhandsche akte van lastgeving, geteekend te Grollo in September achttienhonderd vier en negentig, dewelke na door den houder, in tegenwoordigheid van den notaris en de getuigen, voor echt erkend, en ten blijke daarvan door den houder, de getuigen en den notaris onderteekend te zijn, ongeregistreerd aan deze minute wordt gehecht.
Dewelke comparanten verklaarden zoo voor zich als in opgemelde hoedanigheid, bij deze akte op te richten eene coöperatieve vereeniging, overeenkomstig de wet van den zeventienden November achttienhonderd zes en zeventig, Staatsblad nommer 227, en daartoe vast te stellen de navolgende statuten.
Artikel een. Onder den naam » Vooruitgang zij ons doel " zal er opgericht worden eene zuivelfabriek tot bereiding van roomboter te Grollo, gemeente Rolde, provincie Drenthe.
Artikel twee. In die inrichting zal de melk verwerkt worden:
a. van de veehouders, die tot de vereeniging behooren;
b. van de veehouders, die tot de vereeniging worden toegelaten en zich daarbij aan de artikelen van dit reglement onderwerpen.Artikel drie. De vereeniging wordt aangegaan voor den tijd van vijftien achtereenvolgende jaren, aangevangen den vijfden September achttienhonderd vier en negentig en eindigende den vijfden September negentienhonderd negen.
Artikel vier. Bij vertrek naar elders kunnen de aandeelhouders hunne aandeelen aan anderen overdragen of legen de gestorte waarde inruilen.
Artikel vijf. Bij overlijden van een der deelgenooten kan over diens aandeelen door de erfgenamen naar goedvinden worden beschikt, mits hiervan binnen dertig dagen kennis worde gegeven aan het bestuur. Mochten de erfgenamen de aandeelen niet willen behouden, dan kunnen deze binnen dertig dagen na afloop van het loopend boekjaar worden ingeruild.
Artikel zes. De gezamenlijke deelgenooten kiezen uit hun midden een bestuur van zeven leden. Dit bestuur benoemt uit zijn midden een voorzitter, een secretaris en een penningmeester. Het bestuur regelt onderling zijne werkzaamheden. Bij ontstentenis van den voorzitter treedt het oudste lid als zijn plaatsvervanger op.
Artikel zeven. Twee leden van het bestuur treden volgens op te maken rooster telken jare met den dertigsten April af, voor den eersten keer den dertigsten April achttienhonderd vijf en negentig. Zij zijn dadelijk herkiesbaar en blijven in functie totdat hunne opvolgers zich hebben geconstitueerd. Leden van het bestuur mogen elkaar niet nader verwant zijn dan tot in den derden graad. Elk lid van het bestuur kan door de algemeene vergadering ten allen tijde ontslagen worden, mits het twee/derde gedeelte van de aanwezige leden zich daar voor heeft verklaard.
Artikel acht. Aan het bestuur is opgedragen het oprichten en het beheer der fabriek, het te gelde maken der boter en voorts alles wat bij dit reglement niet aan de gezamenlijke deelgenooten is voorbehouden.
Artikel negen. Tot uitbreiding der fabriek, het aankoopen, verkoopen en ruilen van vaste goederen der vereeniging en het sluiten van geldleeningen, heeft het bestuur machtiging noodig van de vergadering van aandeelhouders.
Er worden uitgegeven aandeelen op naam. groot ieder tien gulden, in het geheel tot een bedrag van eenduizend en dertig gulden (f 1030,00).
Reeds dadelijk wordt door de aandeelhouders machtiging verleend tot het sluiten van geldleeningen :a. met de diaconie der Hervormde gemeente te Grollo voor eene som van zevenhonderd gulden;
b. met de marktgenooten te Grollo voor eene som van eenhonderd gulden ; en
c. met Roelof Weggemans te Grollo voor eene som van eenhonderd tachtig gulden, alles tegen eene rente van vier ten honderd in het jaar.Artikel tien. Alle leden in het algemeen en ieder lid in het bijzonder zijn aansprakelijk voor de schulden, die door de vereeniging mochten worden gemaakt en verantwoordelijk voor de verplichtingen waartoe zij is gehouden.
Artikel elf. In eene bestuursvergadering wordt niets besloten, zoo niet de grootste helft der leden tegenwoordig is. Is ten tweede male de vergadering weder niet voltallig, dan beslissen de aanwezige leden.
Artikel twaalf. De voorzitter belegt de bestuurs- en algemeene vergaderingen zoo dikwijls hij dit noodig oordeelt of wanneer het door drie bestuursleden of daarbuiten door het een/derde gedeelte der leden, met opgave der te behandelen onderwerpen, schriftelijk aan hem wordt verzocht. Wordt aan dit verzoek binnen acht dagen geen gevolg gegeven, dan kunnen de aanvragers dadelijk eene vergadering beleggen. Wanneer in laatstgenoemde vergadering meer dan de helft der leden tegenwoordig is, is het eene geldige vergadering.
Artikel dertien. De oproeping ter vergadering geschiedt drie dagen vooraf bij aanplakking op eene daarvoor bestemde plaats in de fabriek en onder opgave der te behandelen onderwerpen. In spoedeischende gevallen kan van dit voorschrift worden afgeweken.
Artikel veertien. Alleen weduwen, zieken en leden boven zestig jaar kunnen zich op de vergaderingen doen vertegenwoordigen door personen boven achttien jaar. Bestuursleden mogen niet als gemachtigden optreden.
Artikel vijftien. Ieder aandeelhouder heeft eene stem.
Artikel zestien. De besluiten der algemeene vergaderingen worden genomen met meerderheid van stemmen der aanwezige leden. Over personen wordt schriftelijk, over zaken mondeling gestemd. Voor het geval dat meer dan een persoon gelijk aantal stemmen op zich vereenigen, dan is de oudste in jaren gekozen en bij gelijkheid in jaren beslist het lot. Bij staking van stemmen over zaken wordt het voorstel geacht verworpen te zijn.
Artikel zeventien. De notulen van het verhandelde in de vergaderingen worden in eene volgende vergadering gelezen en na goedkeuring door den voorzitter en secretaris geteekend.
Artikel achttien Tot ontbinding der vereeniging of tot reglementswijziging kan niet besloten worden dan met minstens twee derde der stemmen van het aantal aandeelhouders, Zijn op de eerste daartoe gedane oproeping geen twee derde der stemmen vertegenwoordigd, dan wordt op eene volgende vergadering door tweederde der alsdan uitgebrachte stemmen beslist.
Artikel negentien. Het dienstjaar eindigt den dertigsten April van elk jaar en voor het eerst den dertigsten April achttienhonderd vijf en negentig. Binnen dertig dagen na afloop van het dienstjaar wordt in eene algemeene vergadering rekening en verantwoording gedaan en tevens een jaarverslag uitgebracht.
Artikel twintig. De leden nemen de verplichting op zich de melk hunner koeien, die zij voor eigen gebruik niet noodig hebben . aan de fabriek af te leveren, een of twee keeren per dag, zooals dit door het bestuur in overleg met het personeel wordt bepaald.
Artikel een en twintig. Het is verboden aan de fabriek af te leveren :
a. de melk van koeien, die niet aan de leveranciers zelf behooren;
b. melk van ongezonde koeien;
c. melk die niet zuiver, niet versch, vermengd, afgeroomd of niet goed geteemsd is ;
d. melk van de eerste maal melken, nadat de koe op de markt heeft gestaan ;
e. melk van koeien binnen zes dagen na het kalven ;
f. melk die het door het bestuur noodig geachte minimum roomgehalte niet heeft-; en
g melk, die in onreine vaten wordt afgeleverd of in zoodanigen overgangstoestand verkeert dat zij voor de bereiding van deugdelijke boter ongeschikt is te achten.Artikel twee en twintig. Bij verschil tusschen den leverancier en het dienstdoend personeel over de in het vorig artikel bedoelde melk beslist, na overleg met dat personeel, dat lid van het bestuur, dat met het toezicht is belast. Elk bestuurslid belast zich met het wekelijksch of maandelijks toezicht volgens op te maken rooster.
Artikel drie en twintig. De leveranciers leveren de melk in de fabriek in de voor tekening der vereeniging aangekochte en tegen den kostenden prijs aan hen overgedane of verhuurde transportkannen met bijbehoorende teemsen.
Artikel vier en twintig. Het bestuur is bevoegd een onderzoek in te stellen naar het melkvee, de kelders en het veevoeder der melkleveranciers.
Artikel vijf en twintig. De melk wordt aan de fabriek gewogen en gekeurd. Het daar geconstateerde vetgehalte of de hoeveelheid is geldende al naar mate dit door de algemeene vergadering wordt bepaald. Het roomgehalte der melk wordt op de meest vertrouwbare wijze, minstens eenmaal in de week, ten overstaan van een bestuurslid en een gewoon lid onderzocht. Het gewicht der melk door ieder geleverd en haar gehalte aan room wordt op daarvoor bestemde lijsten in de fabriek opgehangen en in een daartoe bestemd register naast de betaalde botergelden alle veertien dagen geboekt.
Artikel zeven en twintig. De uitbetaling der te gelde gemaakte boter heeft plaats alle veertien dagen, zoo mogelijk alle week . in eene door het bestuur aan te wijzen lokaal, waarin geenerlei nering wordt uitgeoefend. Ieder wordt, na aftrek der noodzakelijke onkosten, uitbetaald naar evenredigheid der geleverde melk of naar vetgehalte.
Artikel zeven en twintig. Ieder leverancier is verplicht zijn aandeel in de ontroomde melk terug te nemen. Wat de karnemelk aangaat, hierover wordt door het bestuur beslist.
Artikel acht en twintig. Des zondags zal de fabriek niet in werking zijn. Het bestuur beslist of deze bepaling ook van toepassing zal zijn op de algemeen erkende Christelijke feestdagen.
Artikel negen en twintig. Mocht door eene vergadering als in artikel zestien bedoeld tot ontbinding der vereeniging zijn besloten dan zal daarin dadelijk eene commissie worden benoemd, die aan dat besluit binnen drie maanden uitvoering zal geven en binnen zes maanden aan ieder aandeelhouder het hem toegerekend resteerend aandeel in de aan de vereeniging behoorende goederen zal doen uitbetalen.
Artikel dertig. Dadelijk na aflossing der schuld bij artikel acht bedoeld wordt dit reglement herzien.
Artikel een en dertig. Alle gevallen waarin dit reglement niet voorziet, worden door het bestuur beslist.
Artikel twee en dertig. Voor zooverre daarvan in dezen niet is afgeweken gelden voor deze vereeniging de bepalingen der aangehaalde wet.
Artikel 33. De comparanten nemen voor zich en voor de lastgevers deel voor het getal aandeelen, ieder groot tien gulden, als achter ieders naam is vermeld, te weten:
Jan Hagting vijf aandeelen ;
Tiemen Boerema een aandeel;
Egbertus Pieter Hoben tien aandeelen;
Albert Huiring zeven aandeelen;
Hendrik Zijgers vijf aandeelen ;
Arend Hofsteenge vier aandeelen;
Berend Hilberts drie aandeelen ;
Jan Sijbring vijf aandeelen ;
Hillechien Barkhof, weduwe Bastiaan Haange, vijf aandeelen;
Jan Beijering een aandeel;
Lucas Seunenga een aandeel;
Rudolf Venekamp een aandeel;
Klaas Huiringh een aandeel;
Jan Kroeze een aandeel;
Roelof Weggemans een aandeel;
Was Stevens een aandeel;
Berend Jansen een aandeel;
Harm Ratering een aandeel;
Roelof Sijbring vijf aandeelen;
Jan van Belkum twee aandeelen;
Berend de Weeme een aandeel;
Jan Wolting vijf aandeelen ;
Gebroeders Hendrik Dilling en Lammert Dilling te zamen drie aandeelen ;
Lucas Hagting vijf aandeelen ;
Jan Hofsteenge een aandeel;
Jan Sanders vier aandeelen ;
Albert Smit een aandeel;
Albert Stikel een aandeel;
Roelof Luinge twee aandeelen;
Jan Koerts Schonewille een aandeel;
Roelfien Sijbring, weduwe
Jan Hingstman, acht aandeelen;
Heudrik Sijbring twee aandeelen;
Jan Wesseling een aandeel;
Egbert Kremer een aandeel;
Harm Koops een aandeel;
Jan Boerma vijf aandeelen.Waarvan akte.
Gedaan en verleden te Assen, ten kantore van den notaris, op heden Woensdag den derden October achttienhonderd vier en negentig, in tegenwoordigheid van Jan Dekker en Johannes Hilbrands, beiden notarisklerken, wonende te Assen, als getuigen, die, gelijk ook de comparanten, aan den notaris bekend zijn. En hebben de comparanten met de getuigen en den notaris deze akte, die in minute is opgemaakt, onmiddellijk na voorlezing onderteekend.
(Geteekend :)
J. Hagting,
T. Boerema,
E. P. Hoben,
A. Huiring,
H. Zijgers,
A. Hofsteenge,
B. Hilberts,
H. Ortlepp;
J. Dekker,
J. Hilbrands,
Hk . van Lier, notaris.Geregistreerd te Assen den vierden October 1800 vier en negentig, deel 129, folio 63 recto; vak 6; vijf bladen, twee renvooien.
Ontvangen voor recht een gulden twintig cent (f 1,20). De ontvanger, (geteekend:) Stork.
18990307 krant Nederlandsch weekblad voor zuivelbereiding en veeteelt directeur zuivelfabriek
Op 21 september 1904 zijn de hierboven weergegeven stauten gewijzigd. In de Staatscourant van 29 oktober 1904 werd dit gepubliceerd.
19041029 krant Staatscourant cooperatieve roomboterfabriek
30 oktober 1904 NvhN akten roomboterfabriek
31 mei 1929 PDAC algemene ledenvergadering
1 juli 1930 Nederlandsch weekblad voor zuivelbereiding en -handel; orgaan voor zuivelbereiders en handelaren in zuivelproducten
19400607 krant PDAC zuivelfabrieken eereprijs
19400628 krant PDAC jaarverg.zuivelfabriek
19400701 krant Agrarisch nieuwsblad zuivel
