De overige molens van Grolloo

Rosmolen van Huizing

Op sommige boerderijen werd rond het einde van de 19e eeuw het dorsen met dorsstokken of dorsvlegels vervangen door een dorsmachine, die werd aangedreven door een rosmolen. Een dergelijke molen was tot circa 1923 aanwezig bij de boerderij van de familie Huizing aan de Voorstreek 5 te Grolloo. Naast de schuur stond een verticale draaibare as met daaraan bevestigd een horizontale stang. Het uiteinde daarvan werd door een rondlopend, met oogkleppen voorzien paard voortgetrokken. Om te voorkomen dat het paard zou blijven stilstaan, werden de kinderen ingeschakeld om mee te lopen. Via een aandrijfas werd een binnen in de schuur opgestelde dorsmachine in beweging gebracht. Door middel van hekels, een soort kammen werden de graankorrels van het stro gescheiden. Met behulp van een aftakas kon even eens een wanmolen (hier weier = waaier genoemd) in beweging worden gebracht. Dit was een kist met een daarin een ronddraaiende waaier. Deze veroorzaakte een luchtstroom, waardoor het lichtere kaf van het zwaardere koren. Het graan opgooien met de gevlochten wanwas daarmee ondervangen. Wat bleef was het ongezonde stuiven.

Rosmolen van Meijers

Een soortgelijke dorsmolen als de hiervoor beschreven, doch zonder weier, kwam in Grolloo voor bij de boerderij van de familie Meijers aan de Zuiderstraat 13. De rosmolen hier werd getrokken door een span paarden. De rosmolen stond op een verhoging, waarin de aandrijfas was weggewerkt, zodat de paarden er geen hinder van ondervonden. Soortgelijke molens kwamen ook in Ekehaar voor. Bekend zijn nog die van familie Schuring, Hoofdstraat 4 en van de familie Popping, Hoofstraat 39. Rosmolens werden ook toegepast bij het karnen. De draaiende beweging moest hiervoor worden omgezet in een recht op- en neergaande. Zodoende kon een stok met aan de onderzijde een houten schijf met gaten, die in de gedeeltelijk met room (melkvet) gevulde houten karnton hing, in beweging worden gebracht. Hierdoor klonterde de room samen tot boter. Dit 'machinale' karnen kwam ook voor in Eleveld en Eldersloo.

Tjasker van Dilling

In de huidige Staatsbossen ten zuiden van Grolloo had de familie Dilling bij de vervening een tjasker in gebruik. In de gemeenten als Rolde, waar men geen hoogveen had en daarom geen turf kon graven werden in de 19e eeuw perceeltjes heide afgebrand, die daarna werden afgestoken in rechthoekige zudden om als brandstof te dienen. In het begin van de 20e eeuw werden ook de heide veentjes aangepakt. Daarin kwam laagveen voor, dat een veel betere, hardere, brandstof opleverde. Daarvoor was echter drooglegging nodig, hetgeen gebeurde met eenvoudige verplaatsbare windmolentjes, zogenaamde tjaskers. De bekende Tjaskerbouwer Dijksma uit Giethoorn bouwde tussen 1910 en 1927 bijna dertig tjaskers in Drenthe, waaronder in Rolde, Grolloo en Amen/Ekehaar.

Tjasker

Deze tjasker staat in het Grollooërveen, een groot veencomplex waar bijzondere dier- en plantensoorten voorkomen. Tijdens de aanleg van de boswachterij is dwars door het veen een keienweg aangelegd, die later geasfalteerd is. In 1994 is Staatsbosbeheer aan de slag gegaan om de oorspronkelijke situatie terug te krijgen. De weg werd afgesloten voor doorgaand autoverkeer en het gedeelte dat door het veen liep, is vervangen door een houten brug alleen voor wandelaars en fietsers.

Naast deze houten brug staat nu de tjasker, die eerder langs de weg stond. Voordeel voor het veen is dat de waterstand in het westelijk deel kon worden verhoogd. De tjasker heeft daarbij overigens geen functie.
Vroeger deed deze tjasker dienst in het Dongelsveen, iets ten zuiden van Rolde en werd bediend door de heer Popkes. Al voor 1930 is deze daar gebouwd, vermoedelijk door de bekende tjaskerbouwer Roelof Dijksma.
In het begin van de jaren `50 is het molentje daar weggehaald, omdat het daar geen functie meer had, en opgeslagen bij de fam. Popkes. Toen er in de jaren `80 een verbouwing plaats vond moest het molentje weg en om de tjasker niet definitief verloren te laten gaan werd deze aan de gemeente Rolde geschonken.
Door het klusjesbureau in de gemeente Rolde is de molen weer opgeknapt en in overleg met Staatsbosbeheer langs het fietspad door de Staatsbossen ter hoogte van het Grollooërveen geplaatst. Op 8 juli 1986 zette de burgemeester A. Hurink het molentje in werking, die daar in feite alleen de functie had van een toeristische attractie.
In de zomer van 1991 had Drenthe een tijdelijke primeur; een linksom draaiende molen. De tjasker was door vandalen op grove wijze vernield. De gemeente Rolde als eigenaar gaf een timmerman opdracht tot herstel en zo kon het molentje weer in oude glorie herrijzen. Een molenkenner zag echter meteen dat er iets niet in de haak was, het gevlucht was namelijk omgekeerd op de roeden aangebracht. De vreugde duurde niet lang, de timmerman kon het gevlucht in korte tijd omzetten.