Het verhaal achter de auto
Een bericht van Sipke de Wind. Hij stelt zich zelf even voor.
Ik ben Sipke de Wind uit Groningen (66 jaar) en bezig met de voorbereiding van een boek o.a. over de landing van een spionageteam bij Amen op 7 april 1945. Zij kwamen in contact met verzetsmensen uit de omgeving van Amen en Grolloo. Graag zou ik daar meer informatie over willen ontvangen.
Het verhaal draait om o.a. Teun Leever. Een boerenzoon, stroper die in augustus 1925 jachtopziener werd en kwam te wonen in de Dianahoeve te Amen. Hij was berucht bij stropers maar ook gevreesd. „Ja, ik ben een kortkop en daar hebben ze rekening mee te houden". In de oorlog had hij onderduikers in huis, wapens, die in het veld waren gedropt en werkte met de zenders. Op het erf achter zijn boerderij stond in een bosje een veiliggestelde personenauto. Niemand van de lokale bevolking kwam zomaar even ongewenst bij deze onvoorspelbare jachtopziener op het erf. Men keek wel uit.
Het team had de taak contact te leggen met plaatselijke verzetsgroepen. De bevrijding was aanstaande. In de avond van 7 april landt een 4 koppig sabotageteam in de bossen bij Hooghalen maar valt door de tegenvallende weersomstandigheden uiteen. Een van hen komt bij toeval aan de deur bij Teun Leever in Amen voor hulp. Die krijgt hij volop.
Teun Leever gaat op zoek door de bossen en vindt Claude Somers radio telegrafist. Die brengt hij naar zijn boerderij waar Ruys van Dugteren al verblijft. Waardevolle informatie werd naar Londen geseind. Nachts kwamen de eerste verzetsmensen uit de omgeving om plannen te maken. Pijnlijk duidelijk werd dat het verzet in Assen bijna zonder wapens zat en zo haar taak niet naar behoren kon uitvoeren. Besloten werd tot een illegale telefoonverbinding met Assen en over belangrijke bruggen. Ook wordt een wapendropping op het Amerveld georganiseerd waarmee o.a. de groep Leever wordt bewapend.
Woensdagavond 11 april 1945
Veel wapeninstructie van Ruysch van Dugteren en Somers aan het plaatselijke verzet en voor het eerst enige activiteit tegen geïsoleerde groepjes Duitsers. Teun had alleen de instructie willen hebben voor het machinegeweer, maar de Engelse taal van Somers bleef voor velen te lastig. “De moffen raken nerveus”. De groep Rolde gaat ’s nachts op pad en bestreken we met brenguns een weg en richten nogal wat schade aan. Tyrebusters deden hun werk en vertraagden menig terugtrekkend voertuig en maakte eenheden het leven zuur. Onverwacht machinegeweervuur gedurende de nacht hield de toch al gespannen zenuwen in alarm. Ruysch ontving een verzetsrapportage uit Assen en was tevreden. Op dat moment meldde het Jedburgh-team aan het hoofdkwartier dat de weg naar Assen nog steeds niet vrij was. De stad was zo belangrijk omdat twee van de drie opmarsroutes er dwars door heen liepen.
‘Kort voor de kop’ belaagt Teun Leever met vijf anderen de hele dag Duitsers op de weg. Hetzelfde gebeurde ook in Assen en omgeving met gebruikmaking van de gedropte wapens. De gevechten naderen steeds meer hun omgeving en wordt het donderdagmiddag. Ondertussen had het artillerievuur de weg in Hooghalen bereikt. * kapitein S. Ruysch van Dugteren Operatie Mastiff
Ruysch van Dugteren begreep van het verzet dat Assen het best kon worden bereikt door een omtrekkende beweging vanaf Hooghalen via Ekehaar in de richting van Rolde. Nadrukkelijk was afgeraden om de Hoofdweg te volgen vanaf Hooghalen. Ruysch overlegt verder met Teun Leever die elke heg, zandpad en weg kent in de omgeving. Er was nog een route. De oostelijke Canadese opmarsroute liep over de zuid-noord route over Schoonoord, Grolloo naar Rolde. Als hoofd van het verzet inde gemeente Rolde begreep hij dondersgoed dat een doorbraak kon worden geforceerd door over het dorp Loon naar het Noord Willemskanaal door te stoten, daar de brug veilig te stellen en verder te rijden naar Peelo aan de noordkant van Assen. Als het lukte was de stad zo goed als ingesloten. Tactisch een meesterplan.
Met al deze informatie besluit Carel Ruysch persoonlijk naar het zuiden af te reizen om ervoor te zorgen dat deze op tijd bij een vooruit geschoven post van de Canadezen terecht komt. Aan het eind van de middag werd tot hun grote tevredenheid hiervan gebruik gemaakt.
Auto weer in gebruik.
De groep Vredenheim verzamelt zich weer bij het boerderijtje van Teun Leever. Daar liggen hun wapens onder een bult plaggen. Een nieuwe opdracht: De auto moet uit het dennenbosje worden gesleept. Heideplaggen en takken worden verwijderd. Met o.a. een touw wordt ie naar het daglicht getrokken en geduwd. Hoe zou het ermee zijn, wil ie nog starten, de mannen verdringen zich rond de houtgenerator op de achterkant. Het zeil gaat er af en de banden opgepompt. Een zak met voorraad hout ligt in de imperiaal op het dak. Het touw draagt Jannes Leever nog in z’n handen.
De auto staat op het erf van het huis van Teun Leever en een groep van tien mannen poseert trots naast. V.l.n.r. staan Teun Leever, Claude Somer, Daan Meenken en helemaal rechts met het touw Jannes Leever. Enkelen hebben meer belangstelling voor de houtgenerator achter op de auto dan voor de fotograaf. Opvallend is dat kapitein Ruys van Nugteren ontbreekt. Waarom moest de auto uit het bos worden gehaald? Was het in opdracht van Ruysch van Nugteren om de geallieerde tanks voorop te rijden bij hun omtrekkende bewegingen om Assen?
De namen zijn bekend via de site van oldGrol met de hulp van de heer Lunsing. Hij vertelde dat v.l.n.r. met pet Jan Feijen, met hoed Meerten van der Voort, Bote ter Steege met het bos wilde haar en voor hun een onbekende. Daan Meenken met sjaal, daarachter tegen de auto Hillegienus Komduur en voor hem Swijtze Postma, Roelof ten Kate gehurkt, dan Jannes Leever, een Engelse marconist in uniform en Teun Leever. Voor de auto staat een steekvork in de grond. De kentekenplaat ontbreekt. Enkele mannen dragen de blauwe overall en armband van de NBS. Volgens Lunsing zou het kunnen zijn dat deze mannen de verzetsgroep Vredenheim hebben gevormd. De spanning lijkt eraf voor de radio telegrafist Somer. Hij luistert de zender niet meer uit in de schuilplaats en staat ontspannen bij de mannen van de ondergrondse. Weten zij dat de Canadezen eraan komen?
Doorstoot naar Rolde
Intussen had de informatie van Ruys van Dugteren zijn invloed op de situatie. Laat in de middag werd bevolen om met een brede haak om de verdediging van Assen heen te trekken. The Royal Light Infanterie kreeg opdracht zich gereed te maken om zodra de mogelijkheid er is, bij Hooghalen over de spoorwegovergang te trekken en over de smalle weg in de richting van Amen te trekken. Om 19.30 uur zaten ze in de gepantserde voertuigen Het uiteindelijke doel was de nog niet opgeblazen brug achter het dorp Loon over het Noord Willemskanaal. Het wordt een uiterst hachelijke onderneming in het donker over soms te smalle nauwelijks verharde landweggetjes door een veengebied. Laat dat nou niet geheel toevallig voor de boerderij van Leever langs gaan, waar de verzetsgroep Vredenheim, gek van vreugde stond te wachten. De route gaat over Amen, Ekehaar naar Rolde. En nu komt de vraag aan de lezers. Is hier de auto van de verzetsgroep Leever voorop gaan rijden om de kolossen de weg te wijzen? Wie weet daar nog iets van?
Informatie
Graag willen we weten wat de groep van Teun Leever en familie Ter Steege hebben uitgevoerd voor de bevrijding van de omgeving. Minstens drie personen uit de grote familie Ter Steege zaten in het verzet, hadden onderduikers in hun kleine huis op Vredenheim, Grolloo. Vader Bote ter Steege jr. en zonen Bote ter Steege 1921 en Cornelis ter Steege 1923, die onderscheiden werden met een verzetsherdenkingskruis. Iedere informatie is welkom. Namen, gebeurtenissen om zo de geschiedenis compleet te maken. U mag altijd bellen met Sipke de WindOp dat moment had Ruys van Nugteren zich aangesloten bij de Canadeze spits, die was genaderd tot dichtbij Hooghalen. Hier raken we het zicht op hem kwijt maar hij moet zich actief hebben bemoeid met de gang van zaken.. Nog steeds staat hij in contact met Londen waarschijnlijk vanuit de boshut in Amen.
CONTACT
Weet u een verhaal of informatie; Sipke de Wind (0623501067) of Bertus Reinderts, Grolloo (0623074661) of contact opnemen via oldgrol.nl