Kijk op Grolloo

1 Dorpsgezichten en gebouwen

Als de oudste inwoners van Grolloo diep in hun geheugen graven dan zien zij in hun herinnering een dorp voor zich dat totaal anders is dan het huidige Grolloo. Smalle zandwegen slingerden tussen kromme, oude, met riet gedekte boerderijen door en de bezigheden van de boeren traden in het dorpsleven sterk op de voorgrond. Veel is er sindsdien veranderd waarbij enkele dramatische branden een grote rol hebben gespeeld.
In 1915 was er een grote brand in het Oostereind. Deze begon op de driesprong en van de boerderijen langs de Hoofdstraat en het Oostereind brandde een groot gedeelte af, vooral omdat alle boerderijen met riet gedekt waren. Twee boerderijen bleven gespaard waarvan één is afgebroken. De andere, Oostereind 1, wordt momenteel bewoond door de fam. Pronk.
De tweede grote brand vond plaats in 1922. Het vuur liep toen vanuit de Schoolstraat naar de Hoofdstraat, waarbij opnieuw veel huizen verloren gingen. Zo ook de huizen aan de Hoofdstraat die bij de eerste brand waren blijven staan. Hadden deze branden niet plaatsgevonden dan had Grolloo nu nog de aanblik gehad van dorpen als Orvelte of AaIden met veel oude, rietgedekte boerderijen. Ook andere ontwikkelingen zijn belangrijk geweest voor het karakter van het dorp zoals we dat nu kennen. In 1905 benoemde de boermarke een straatwegcommissie en werd er naar gestreefd om de zandwegen in het dorp te verharden met veldkeien. In 1920 werden in het dorp de eerste wegen verhard. Dit waren de Hoofdstraat en de Amerweg.
De Voorstreek, de Middenstreek en de Zuiderstraat kenden eerst een keienverharding en later een verharding van klinkers, terwijl beide eerstgenoemde wegen tenslotte in ruilverkavelingsverband een asfaltdeklaag zouden krijgen. Ongeveer gelijktijdig met de wegenverharding werd in het dorp ook de straatverlichting aangelegd. De laatste dertig jaar gingen de ontwikkelingen bijzonder snel. Veel boeren beëindigden hun bedrijf, anderen bouwden nieuwe boerderijen buiten het dorp. De boerenbedrijven veranderden in woonboerderijen. In 1958 werd het huidige sportveld aangelegd en in 1965 het dorpshuis geopend. Nieuwbouwwijkjes verschenen zoals de Kruisboomlaan, de Schoonloërstraat en de Hofakkers en de komende jaren zullen in het bestemmingsplan Grolloo-zuid ongeveer veertig woningen worden gebouwd. Aan de Amerweg werd een boerderij tot meerdere wooneenheden verbouwd. De coöperatieve zuivelfabriek werd een garagebedrijf en binnenkort zal men beginnen met de bouw van een nieuwe basisschool op De Pol.
Zullen over 100 jaar de inwoners van Grolloo met dezelfde verbazing naar de foto's van 1986 kijken als waarmee wij die van het begin van deze eeuw beschouwen? Vermoedelijk wel.

Landhuis De Moere.

Het Oostereind voor de brand van 1915.

Nogmaals het Oostereind in dezelfde tijd. De koedrijver is H. Hofsteenge.

Oostereind, ± 1918. Willempje Sijbring, Hendrikje Smit, Hillegien Smit, Mart je Zijgers, Geesje Holt.

Landbouwmechanisatiebedrijf Dilling, 1986.

Het Oostereind, ± 1938.

Kruising Hoofdstraat - Amerweg, ± 1935.

De Hoofdstraat na de brand van 1915. In de verte de boerderij van de fam. Pronk.

Fam. Meems voor hun boerderij in 1914. Riemke Meems, Henderkien Meems, Piettertje Benus en Griet Meems.

Gerbrand Jansen, Aaltje Jansen- Takens en Rika Jansen aan de Hoofdstraat in 1914. Deze foto is als ansicht gestuurd naar Jan Jansen, als soldaat gelegerd in Millingen, moblilisatie 1917.

Boerderij Hoofdstraat 7, later afgebrand. Herbouwd na de tweede brand in 1922. Van links naar rechts: Wed. B. Haange, H. Stenveld-Haange, K. Heleenders, H. Reinds.

Fam. Kroeze die het Ijzer smeedt als het heet is. Jan Kroeze (Sr.),Klaasje Kroeze-Steenbergen, Annegien Kroeze,Jan Kroeze (Jr.) ± 1928.

De Hoofdstraat met rechts café Ratering in ± 1908.

 

Toevoeging door Bertus Reinders op 25 augustus 2021

De foto van café Ratering van 1908 geeft een perkje met bomen te zien. Klopt dit wel? Links staan boerderijen, maar de locatie is geheel anders dan op de volgende foto. Toch maar even in overleg en de reacties van Gesinus Lunsing en Henk Meems geven duidelijkheid.

Het café stond op de plaats waar thans de parkeerplaats van café Hofsteenge is, dus iets verder naar het noorden.Bij de grote brand van 1915 is het café verwoest en herbouwd op de huidige plek. De woningen noordelijk van café Ratering aan de oostzijde t/m het Oostereind en de woningen/boerderijen in het Oostereind z.z. zijn alle opgebrand behalve Oostereind 12 (thans Joytime), want die is pas omstreeks 1920 gebouwd.

Bakker Luinge heeft de woning annex winkel en bakkerij (Hoofdstraat 12, thans CR Gerrie) omstreeks 1914 gezet, maar dit pand is bespaard gebleven door de grootte van het weiland (de Merk) en vanwege het feit dat dit pand met pannen was bedekt.

Hendrik Hofsteenge, de vader van Harm enz. was met Warmeltje Ratering getrouwd, zodoende de overgang van café Ratering naar café Hofsteenge.

In het huis van Sikko Luinge woonde ene Jan Luinge, familie van Sicco, maar niet diens vader, wellicht een oom. Deze man was ook met een mevrouw Ratering getrouwd, waarschijnlijk een zus van Warmeltje. Uit een overlijdensadvertentie van genoemde Hendrik Hofsteenge lezen we de tekst: "zij die de overledene de laatste eer willen bewijzen worden ten sterfhuize verwacht. Dit is zeer waarschijnlijk het huis van bovengenoemde Jan Luinge geweest, want Arend Renting en Tinie Lunsing (oom en tante van Gesinus) hebben van 1945 tot 1950 café Hofsteenge gerund.

Links van het café op foto de foto van 1920 staan 2 huizen heel dicht op elkaar. Deze zijn beide opgebrand bij de grote brand van 1922. Op deze foto zie je de tramrails, incl. rangeerrails.

 

Voor wat betreft de bewoners van de panden is het een speurtocht, want de nummering is in de loop der tijden vaak gewijzigd. We proberen een en ander toch even op een rij te krijgen.

 

Huisnummer	Periode	Bewoners
B15	1880-1910	Reinder Venekamp Berendina Gommer
B18	1910-1920	Harm Ratering	1860
C87	1910-1920	Jantje Stevens	1870
C87/114a/90 Hoofdstraat 13	1920-1936	Harm Ratering	1860
	1920-1936	Jantje Stevens	1870
114/115 Hoofdstraat 11		Hendrik Hofsteenge Warmeltje Ratering

 

Uit het Bevolkingsregister
Huisnummer B18 / C87
Bewoners	Jaar
Harm Ratering	1860
Jantje Stevens	1870
Zwaantje	1889
Warmeltje	1894
Hendrik	1897
Albertje	1900
Hendrikje	1901
Jan	1902

 

 

Een gedeelte van de Hoofdstraat omstreeks 1920. Op de voorgrond de tramrails.

Hoofdstraat bij Café Hofsteenge in ± 1930.

Hoofdstraat met Café Hofsteenge in 1936.

Café-restaurant Hofsteenge in 1986.

Hoofdstraat, ± 1930.

De winkel van Luinge aan de Hoofdstraat in 1932.

De lagere school in 1983.

Cafetaria Gerrie van G. Watermulder in 1986.

Fam. Leever voor de kleermakerij in 1914. Albert Leever, Tinus Leever, Geert je Snijders-Komduur, Geesje Leever-Snijders, Gerhardus Leever, Berend Leever.

Hoofdstraat Grolloo in 1936. Op de fiets: Hendrik Hadders, daarvoor Roelof Luinge en Hendrik Jan Hadders.

Kerk en pastorie, ± 1938.

Schildersbedrijf Epping in 1986.

De kerk in de steigers tijdens de restauratie.

Bij de restauratie van de kerk in 1975 werd de torenspits gelicht.

De kerk met pastorie na de restauratie.

De Hoofdstraat, ± 1946. Links de boerderij van de fam. Hendriks.

Het levensmiddelenbedrijf van A. Lunsing in 1986.

Aankomst in Grolloo vanaf Schoonloo zoals het was voor 1975. Inmiddels is alles volgebouwd.

Schoonloërstraat in 1986.

Garagebedrijf Siem Dijkstra in 1986. Vroeger was dit de Coöp. Zuivelfabriek.

De winkel van CLM in 1986. In de deuropening Lens Beyering.

De Kruisboomlaan in 1983.

Kruising ZuiderstraatKruisboomlaan, 1986.

Oude Saksische boerderij met schaapskooi aan de Zuiderstraat, ± 1960. Dit huis is gebouwd in 1765.

Zicht op Grolloo vanaf de Heetlagendijk in 1986.

De Middenstreek in ± 1930.

Wilhelmina van Belkum, WarmeltJe van Belkum-Beijering, ± 1930.

Boerderij Middenstreek 5 in 1918 met Egbert Meijers voor de baander.

Henk Enting stuurde - naar aanleiding van het verhaal "Verblijf in de oorlog" op deze site - in november/december 2013 enkele afbeeldingen van schilderijen aan de hand van A. Vermeulen. De schilderijen zijn gemaakt in de jaren zestig van de vorige eeuw.

Aan elkaar gebouwde boerderijtjes in de Middenstreek, afgebroken tijdens de verkaveling in 1967-1968.

Oude Saksische boerderij aan de Middenstreek, nu verbouwd en bewoond door de fam. v.d. Berg en ingericht als antiekboerderij.

De Middenstreek omstreeks 1955.

Gerestaureerde boerderij, Middenstreek 5 in 1986.

Steegje tussen Voorstreek en Middenstreek omstreeks 1930.

De Voorstreek met trambaan. In het midden het pand van de eerste zuivelfabriek, ± 1935.

Henk Enting stuurde een scan van een schilderij van A. (Aart of Aad) Vermeulen. Deze schilder woonde destijds aan de Ordellaan in Rolde, en het schijnt dat hij veel van dit soort schilderijen gemaakt heeft. Dit schilderij is in de jaren 60 geschilderd. (+/- 1966 ?) De straat die je ziet is de Voorstreek en de 2 huizen die er op staan worden nu bewoond door Albert & Grietje Jansen (het geboortehuis van Albert, links) en rechts het boerderijtje (toen) van Bonder. Dit is het boerderijtje waar Harry Muskee destijds woonde en wat nu het museum van C + B. (Cuby & the Blizzards) is.

De Voorstreek ± 1965.

Kampeerboerderij "d' olde saks" in de Voorstreek. Inmiddels afgebroken. Toegevoegd 7 augustus 2021 - bron PDAC 13 juli 1959 - gemeenteraad besluit het pand Voorstreek 2 ondewoonbaar te verklaren.

Gezicht op de Voorstreek in 1958.

Steegje tussen Voorstreek en Middenstreek; ± 1960.

Een blik in de Voorstreek in 1936.

De Voorstreek in 1946.

Boerderij Voorstreek 7 in 1986.

Bouwbedrijf Enting.

Splitsing Amerweg - De Pol in 1917.

Eerste rij: Jan Vijfschagt (Gzn.) Hendrik Enting, Henderikus Ottens, Hendrik Hofsteenge. Tweede rij: Arend Vijfschagt, Hendrik Seuninga, Aaltje Luinge, Ida Alting, Jo Huizing, Hendrik Hofsteenge, Hendrik Seuninga (Dilling), Lambert Seuninga, Arendina Hofsteenge, Aaltje Brands, Willemptje Geerts, Warmeltje Stevens. Derde rij: Lambert Lanting, Egbert Veldman, Jan de Weme, Hendrik Oeben, Sikko Luinge, Marchienes Lunsing, Luchina Lensing.

Voor het huis van Hendrik Sijbring aan de Amerweg in 1928. Luchina Sijbring, Marchien Sijbring, Geesje Stoel, Jantina Sijbring.

Albert-Jan Hadders met venterskar voor zijn winkel in 1935. Achter de kar mevr. Hadders.

Smederij van Hendrik Reinders in 1937, Roelof Geerts, Mans van Tellingen, Hendrik Reinders. (Op 4 september 2013 kregen we een bericht per mail van mevrouw Karla Motzheim, kleindochter, dat Mans van Tellingen moet zijn Harmanus van Tellingen. - red. Lees HIER meer over Harmanus van Tellingen.)

De Amerweg bij de winkel van Hadders in 1938.

De Amerweg omstreeks 1960.

De Amerweg, ± 1965.

Kruising Amerweg-Middenstreek omstreeks 1965.

Dubbele woning in boerderij vorm in 1986. Hoek Voorstreek-Amerweg.

Fam. Luinge aan de Amerweg. Rechts ziet u een stukje van de oude bakkerij in 1914. Roelof Luinge, Sina Vijfschagt, Alberdina Luinge-Luinge, Bastiaan Luinge en Jan de Weme, molenaarsknecht bij de fam. Luinge.

De woonboerderij aan de Amerweg in 1986.

Willempje Boes-Thiems in ± 1918 voor het Rietdekkershuisje (De Pol), verbouwd en thans bewoond door fam. W. Hadders.

Oude Saksische boerderij uit de achttiende eeuw. In 1962 is deze boerderij afgebroken. Op deze plek is toen het nieuwe dorpshuis, genaamd "Markehuis" verrezen.

De kleuterschool in 1983.

Het Markehuis in 1983.

De winkel van A. Stevens in 1986.

Het zwembad van De Berenkuil in 1986.

Van deze "Hans en Grietje" huisjes stonden er 24 in het vakantiecentrum "De Berenkuil". Zij zijn nu afgebroken.De foto is van 1953-1954.

De kantine van De Berenkuil omstreeks 1953.

De in 1979 vernieuwde entree van de kantine van De Berenkuil.

Oostereind 1926. Albert Hingstman, Harm Jan Hingstman, Henderikus Hingstman, Roelie Hingstman.

De poort van de Berenkuil met de gemeentewapens van de gemeentes die tot 1972 gezamenlijk eigenaar waren van de campmg.

Feestelijke opening van de verharde weg in Vredenheim in 1955.

Fam. Braams. Papen voort 1927. Boven: Geesje Braams, Geziena Braams, Reinderdina Braams, Aaltje Braams, Freek Braams. Onder: Egbert Braams met hond.

Hoofdgebouw internaat Papenvoort.

Foto Papenvoort in 1923. Geesje Braams, Frederik Braams, Hendrik Talens, Bouke Bergsma (scheper op Papen voort), Geziena Braams, Roelof Braams Dolfing, Reinderdina Braams op de arm, Egbert Braams.